Հայաստանի Հանրապետություն, 2 հոկտեմբերի, 1992 թ., թիվ 195 (540)
Նախկին ՀԱԲ-ի հրամանատար, այժմ ՀՀ Պաշտպանության նախարարության աշխատակից Ռազմիկ Վասիլյանը նշանակվել է Նոյեմբերիանի շրջանի պարետ: 150կմ սահման ունեցող շրջանի ինքնապաշտպանական ուժերը, որոնք ինքնալուծարման եզրին էին կանգնած, վերակազմավորվեցին: Ստեղծվել է զինվորական ոստիկանություն, որը կարգուկանոն է հաստատում պաշտպանական այդ օղակում: Պարետի ջանքերով կարճ ժամանակետում 98 տոկոսով իրականացվեց անհրաժեշտ զորահավաքը: Համալրումը շարունակվում է: Մեր թղթակիցը Նոյեմբերյանում հանդիպեց Ռազմիկ Վասիլյանին:
— Պարոն Վասիլյան, ասում են՝ խաչն իմն է, զորությունը ես: Նոյեմբերյանն իմ հայրենիքն է, վերջին տարիներին այստեղ կատարված բոլոր անցքերի ականատեսն եմ եղել, գիտեմ, թե շրջանի պաշտպանությունն ինչ վիճակում է գտնվում: Այնուամենայնիվ ցանկանում եմ իմանալ Ձեր կարծիքը: Ի՞նչ «ժառանգություն» էին թողնել և ինչպե՞ս Ձեզ հաջողվեց ընդամենը մի ամսում կարգուկանոն մտցնել պարետության ենթակա զորամասում և շահել ժողովրդի վստահությունը:
— Ես եկա ու տեսա… բացարձակ անտերություն, անտարբերություն թե՛ զենքի, թե՛ զինամթերքի, թե՛ երկրի սահմանների նկատմամբ: Ինքնապաշտպանության ուղղությամբ ոչինչ չէր արվել: Տեղի վաշտ ինքնահոսի էր մատնել այն, ինչ ստացել էր նախարարությունից: Իսկ եղածով կարելի էր իրականացնել ինքնապաշտպանություն: Իմ առաջին քայլ. մտցնել զինվորական խստագույն կարգապահություն, ամեն ինչ դնել զինվորական հիմքի վրա: Հենց սկզբից մեկուսարան՝ կարգազանց զինվորներին պատժելու համար:
Արդեն գործում է զինվորական ոստիկանությունը, ոմանք հեռացվել են մեր շարքերից: Էլի մի քանիսը կազատվեն: Մեզ առաջին հերթին հարկավոր են կարգապահ մարտիկներ: Ցավոք, մեկուսարանը դատարկ չի մնում, բայց դա էլ բնական է: Այս ամենը տեսնելով՝ մարդիկ հասկանում են գործի լրջությունը, սկսում են հարգել կարգուկանոնը: Մեր հաջողություններից եմ համարում զորահավաքի կազմակերպումը: Ինքս շրջել եմ գյուղերում, բացատրական աշխատանքներ տարել ժողովրդի մեջ: Արդյունքը՝ զորահավաքը իրականացավ 98 տոկոսով: Մնացած երկու տոկոսը կկալանվեն որպես դասալիքներ և կպատժվեն օրենքով սահմանված կարգով:
Ժողովուրդը սիրում է կարգապահություն: Հավաքագրված տղաներն արդեն ուղեկալներում են: Ժամանակավոր վերցրինք ճամբարը, ուր պարապմունքներ են անցկացվում պահեստային գումարտակները: Այստեղ պատրաստում ենք զրահատանկերի անձնակազմեր, տարբեր զրահատեխնիկաների անձնակազմեր: Պատրաստովող կադրերը տեղացիներն են: Չնայած անելիքները դեռ շատ-շատ ունենք, բայց այսօրվա վիճակից գոհ ենք: Նախարարությունն էլ բավականին մեծ օգնություն է ցույց տալիս մեզ: Որոշել եմ այստեղ կանոնավոր գունդ ստեղծել, հուսով եմ, նպատակիս կհասնեմ:
— Ինչպե՞ս հայտնվեցիք Նոյեմբերյանում, այն էլ պարետի պաշտոնով:
— Այն մարդը, որը զենք է վերցրել ձեռքը կարծում եմ, և որը այդ զենքով իր ազգը պիտի պահպանվի, պիտի խտրականություն չդնի ոչ մի բանի մեջ՝ անկախ պաշտոնից, անկախ ծառայության վայրից: Հայրենիքի սահմանը բոլորիս համար մեկն է: Եթե ինձ Մեղրի կամ Գորիս ուղարկեին, ես այնտեղ կծառայեի: Ես իմ հայրենիքի զինվորն եմ և նպատակ ունեմ մինչև վերջ ծառայել նրան: Կառավարությունը, մեր նախարարությունն ուր էլ ուղարկի, ես պատրաստ եմ առանց տրտնջալու գնալ ու ծառայել: Բոլորն էլ այդպես պիտի անեն; Սա ոչ միայն նոյեմբերյանցու, այլ բոլորիս հայրենիքի սահմանն է:
— Ժողովրդին Ռազմիկ Վասիլյան-պարետից բացի հետաքրքում է Ռազմիկ Վասիլյան- ՀԱԲ-ի նախկին հրամանատար: Նոյեմբերյանի պաշտպանության խնդրի շուրջ, անշուշտ, դեռ կխոսենք, բայց թույլ տվեք նաև ՀԱԲ-ին վերաբերվող հարցեր տալ: Կառավարության և ՀԱԲ-ի միջև ե՞րբ «կոտրվեց սառույցը»: Ինչպե՞ս եղավ, որ ՀԱԲ-ի տղաները ընդգրկվեցին ՀՀ պաշտպանության նախարարության համագումարում:
— Նախ մեր միջև սառույց չի եղել, այն, ինչ եղավ արդեն ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՊԱՀԱՆՋՆ ԷՐ՝ Ե՛Վ ՀԱԲ-Ի ՍՏԵՂԾՈՒՄԸ, Ե՛Վ ԼՈՒԾԱՐՈՒՄԸ: Քաղաքականությունն այն ժամանակ ուրիշ էր: ՀԱԲ-ի լուծարման հենց առաջին իսկ օրից և՛ մեկուսարանում եղած ժամանակ, և՛ դուրս գալուց հետո, ես ՀԱԲ-ի բոլոր ջոկատներին կարգադրել եմ մտնել պետական համակարգի մեջ: Բոլորը պետք է օրինական ծառայեն ՀՀ պաշտպանության նախարարության ենթակայության տակ: Նրանք, ովքեր ՀԱԲ էին մտել հայրենասիրությունից դրդված, այսօր մեր պետության օրինական զինվորներն են թե՛ այստեղ, թե՛ Արցախում: Միշտ հետաքրքրվում եմ իմ տղաներով: Ես նրանցից գոհ եմ: Ինչ վերաբերվում է ինձ, ապա ասեմ, որ մեկուսարանից դուրս գալու առաջին օրն իսկ ներկայացա պաշտպանության նախարարություն և պատրաստակամություն հայտնեցի ծառայելու հայրենիքին, քանզի ես զինվոր եմ, և նպատակս մեկն է իմ բոլոր կարողությունները ներդնել պետության և ժողովրդի պաշտպանության սուրբ գործին: Ինձ անմիջապես ընդգրկեցին համակարգում, և արդեն վեց ամիս է ծառայում եմ:
— Դուք ասացիք, որ ՀԱԲ-ի ստեղծումն ու լուծարումը ժամանակի պահանջն էր: Այսօր ընդիմությունը միտինգներում ու մամուլում անընդհատ թմբկահարում է, թե ՀԱԲ-ը չլուծարելու դեպքում մենք հզոր ու կանոնավոր բանակ կունենայինք: Հետաքրքիր է ՀԱԲ-ի հրամանատարի կարծիքը այդ մասին:
— Ազգային բանակը ստեղծվեց, երբ Երևանում պարետային ժամ էր, և կալանավել էին շարժման առաջնորդները՝ «Ղարաբաղյան» կոմիտեն: Խորհրդային զորքի դեմ ժողովուրդն անպաշտպան էր, անպաշտպան էր նաև մեր սահմաները: Բիրտ ուժի դեմ միայն ուժը կարող էր կանգնել: Այս ամենն ինձ ստիպեց ստեղծել ՀԱԲ-ը: Անհրաժեշտ էր պաշտպանել մեր ժողովրդին, նրա հողը: Ես ատում եմ բռնությունը և երբեք չեմ ընդունում, ինչ ձևով էլ այն դրսևորվի: Խոսենք լուծարման մասին: Հիշենք՝ ինչ խառը ժամանակներ էին: Շատերը ՀԱԲ-ի անվան տակ ամենատարբեր հանցանքներ էին գործում: Հասունացել էր ՀԱԲ-ի լուծարման անհրաժեշտությունը:
Պետք է հաշվի առնել մի կարևոր հանգամանք ևս. Եթե չլուծարվեր հզոր զորամիավորումը, ապա մանր հանցագործ խմբերը հնարավոր չէր լինի վնասազերծել: Գերագույն խորհուրդն ստիպված էր լուծարման որոշում կայացնել: Ինչ վերաբերվում է ընդդիմության այն կարծիքին, թե ՀԱԲ-ի պահպանումն այսօր կանոնավոր բանակի նախադրյալներ կենթադրեր, կասեմ հետևյալը. չի կարելի չեղած բաների մասին խոսել: Ո՞վ կարող է երաշխավորել ինչ կլիներ ՀԱԲ-ը չլուծարվելու դեպքում: Գուցե ավելի վտանգավոր և ավելի վատ բաներ լիներ: Իսկ եթե խորհրդային բանակը մեզ լուծարելու պատրվակով մտենր Հայաստա՞ն և ամեն ինչ ոչնչացներ ու կրկին դներ կոմունիստական լծի տա՞կ: Ինչպես տեսնում եք, լուծարումը ժամանակի պահանջն էր: ԵՎ հետո՝ չարժե անցյալին անդրադառնալ: Այսօրվա անելիքներն այնքա՜ն շատ են…
— Լավ, մի վերջին հարց՝ անցյալին վերաբերող: Դուք կարդացե՞լ եք Վարդան Վարդանյանի՝ «Գրական թերթում» տպագրված ծավալուն մեղադրական հոդվածը:
— Չեմ կարդացել: Պաշտոնական համակարգում աշխատանքի անցնելուց հետո միշտ գտնվել եմ սահմանում: Կարդալու ժամանակ չի լինում: Չգիտեմ ինչ է գրված եղել, և երևի, պետք էլ չի, որ իմանամ: Կարևոր չէ, թե նա ինչ է գրում: Կարևորն այն է, թե այսօր ինչ է արվում, ինչ կարող ենք անել յուրաքանչյուրս հայրենիքի պաշտպանության համար: Անցյալն ինձ չի հետաքրքրում:
— Անցնենք այսօրվա խնդիրներին: Դուք նախկինի համեմատ մեծ զորամիավորում եք ստեղծում: Ո՞րն է կադրերի ընտրության Ձեր մոտեցումը:
— Հիմնականում ընտրում եմ փորձված, գործունյա, քաջ տղաներին, ովքեր կարգապահ են և նախաձեռնող: Նախապատվությունը տալիս եմ զինվորական կոչում ունեցողներին: Մի խոսքով. պրոֆեսիոնալներին: Մենք պարտիզանական կռիվներով ապագա չենք ունենա, բանակ չենք ունենա: Անցել են ֆիդայության ժամանակները: Պրոֆեսիոնալ բանակ է պետք: Մեր դեմ կանոնավոր ու հզոր բանակ է կանգնած:
— Այսօր սնկի պես աճում են կուսակցությունները: Փոքրիկ Հայաստանը, կարծես, նրանց նեղ է գալիս: Ձեր տեսակետը զինվոր-կուսակցություն հարաբերության մասին:
— Ես երբեք որևէ կուսակցության անդամ չեմ եղել, չեմ ու չեմ էլ լինի: Կուսակցություն ընդհանրապես չեմ ընդունում: Ինձ համար սրբություն է Գարեգին Նժդեհի գաղափարախոսությունը: Որպես զինվորական ինձ համար ամենաառաջնայինն իմ պետության, կառավարության որոշումներն են ու իմ նախարարության հրամանները: Կողմնակից եմ մի բանի. եկեք մի կողմ դնենք մեր միջի կուսակցական նեղ մտայնությունը, և բելորս միասին մտածենք, թե ոնց մեր հանրապետությանն այս ծանր իրավիճակից հանենաք, բանակ ստեղծենք, հզորանանք:
— Դո՞ւք համոզված եք, որ Ձեր զորամաս մուտք չի գործի կուսակցությունը:
— Այո: Եթե, թեկուզ մի զինվոր էլ ինչ-որ կուսակցության անդամ լինի անմիջապես կհեռացվի մեր շարքերից: Բանակում պետք է լինեն միայն զինվորական մտայնությամբ և պետական մտածողությամբ մարդիկ: Զինվորը հայրենիքի պաշտպան է: Բանակը, զինվորը իրավունք չունեն զբաղվել քաղաքականությամբ: Այսօր մեզ՝ հայերիս մենակ պետական մտածողություն է պետք, դրա պակասն ունենք, մնացածն ածանցյալ բաներ են:
— Նոյեմբերյանն ավելի քան 150կմ սահման ունի Ադրբեջանի հետ: Մեր ուժերն բավարար են արդյո՞ք այդ տարածքները պաշտպանելու համար:
— Շրջանի զինվորականների թիվը կբավարարի պաշտպանելու այս կարևոր հատվածը: Նոյեմբերյանի պարետատան ենթակայության զորամասը կարող է կատարել իր խնդիրը: Լուծելիք շատ հարցեր կան, նյութատեխնիկական բազան դեռևս աղքատիկ է: Այսօր այն համալրվում է: Մեր նախարարությունը կազմավորման գործընթացի մեջ է, և դեռևս ի վիճակի չէ ամեն ինչով մեզ օժանդակել: Մինչև այժմ նախարարությունն արել է հնարավոր ամեն ինչ՝ տեխնիկայով և անհրաժեշտ մթերքով ապահովելու համար: Տեսնելով, որ տեղում լուրջ աշխատանքներ են տարվում, ղեկավարությունն ամեն հարցում օժանդակում է: Դե, գիտեք մեր հնարավորությունները: Եղածը նպատակասլաց օգտագործել է պետք: Մեզ մեծ աջակցություն է ցույց տալիս նաև տեղի իշխանությունը:
— Ձեր կարծիքով, ի՞նչ է պետք ռազմական հաջողությունների հասնելու համար:
— Արդեն ասացի՝ կազմակերպված ազգային բանակ: Չպետք է լինեն առանձին ազգային խմբավորումներ, ինքնագլուխ գործողություններ: Ռազմական գործը սիրում է հաշվարկ, ծրագրավորում, կենտրոնացում: «Ուռա» գոռալով կամ գեղեցիկ նահատակությամբ ազգ չես փրկի: Չի կարելի հույս դնել տղաների անձնազոհության, հերոսության վրա միայն: Կանոնավոր բանակ է պետք՝ իր բոլոր համակարգերով: Միայն մի շտաբի, մի կենտրոնի կողմից կոորդինացված, խելացի կազմավորված գործողությունը կարող է հաջողություն ակնկալել: Հուսով եմ՝ մենք կհասնենք դրան, լուրջ տեղաշարժեր կան, որոնք իրավունք են տալիս այդպես մտածել: Միայն մի կենտրոնի, կենտրոնացված աշխատանքի շնորհիվ կարելի է պաշտպանել թե՛ Արցախը, թե՛ Հայաստանը: Իսկ դրա համար մեզ՝ յուրաքանչյուրիս անհրաժեշտ է ունենալ պետական մտածողություն:
— Դուք առաջին անգամ եք հանդես գալիս մեր թերթերում: Մեր ընթերցողին երկու խոսքով պատմեք Ձեր մասին:
— Ծնվել եմ 1960 թվին, Երևանում: Ավարտել եմ դպրոց, տեխնիկում ու Մոսկվայի համամիութենական ֆինանսատնտեսական ինստիտուտի հեռակա բաժինը: Վերջինիս պետական քննությանը չկարողացա գնալ՝ արդեն ստեղծվել էր ՀԱԲ-ը: Պապերս բնիկ մշեցի են: Ամուսնացած եմ, ունեմ երկու երեխա: Երրորդը շուտով կծնվի այստեղ՝ Նոյեմբերյանում: Ընտանիքս այստեղ եմ բերել: Բոլոր զինվորական պաշտոնյաների ընտանիքները կտեղափոխվեն Նոյեմբերյան, որպեսզի նոյեմբերյանցու նման զգանք, թե ինչ է սահմանը, ռմբակոծությունը և ավելի ամուր կառչենք մեր հողին ու արյամբ պաշտպանենք այն:
Հարցազրույցը վարեց Աշոտ Աղաբաբյանը
