December 3, 2024
  • Homepage
  • >
  • Documents
  • >
  • Ադրբեջանում Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչի զեկույցը Հայաստանի կառավարությանը

Ադրբեջանում Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչի զեկույցը Հայաստանի կառավարությանը

  • by Archives.am
  • 5 Years ago
  • 0

Ադրբեջանում Հայաստանի դիվանագիտական ներկայացուցչի զեկույցը Հայաստանի կառավարությանը Խալիլ փաշայի և գեներալ Սալիմովի զորամասերի կողմից Ղարաբաղի և Գանձակի հայկական գյուղերն ավերելու, բնակչությանը կոտորելու, դեպի Զանգեզուր շարժվելու և Ադրբեջանի իշխանությունների հայահալած քաղաքականության մասին

N654

9 ապրիլի 1920 թ.

Բաքու

Ամենահավաստի աղբյուրներից կարող ենք հաղորդել, որ Ղարաբաղի շրջանում կենտրոնացած Ադրբեջանի զորամասերը Խալիլ փաշայի և գեներալ Սալիմովի գլխավորությամբ շարժվել են դեպի Զանգեզուր: Միաժամանակ ուժեղ հարձակումն է սկսվել նաև Ջիվանշիրի հայկական շրջանի գյուղերի վրա:

Մասնավոր աղբյուրներից ստացված ստույգ տեղեկություններից երևում է, որ Ղարաբաղի շրջանի, գլխավորապես Խաչենի հայկական գյուղերը սոսկալի ավերածության են ենթարկվել, ինչպես և Գանձակի շրջանի հայ գյուղերը: Ասում են ավերածությունն այնպիսի բարբարոսության է հասել, որ շատ տեղեր չի կարելի նշմարել, թե երբևիցե այդտեղ բնակություն է եղել: Գյուղերը հողին հավասարեցրել են մասնավորապես Գանձակի շրջանում, իսկ բնակիչների մնացորդները լեռների ու անտառների խորքերում ապաստան գտնելով մասսայական կոտորածի սարսափի տակ են եթե ոչ ադրբեջանյան բաշիբոզուկներից, ապա տարափոխիկ հիվանդություններից:

Լուրջ ուշադրություն պիտի առնել, որ Ադրբեջանը ոչ միայն յուր զինվորական բոլոր ուժերը, այլ և ահագին թվով զինված հրոսակախմբեր «կամավորների» անվան տակ կենտրոնացրել է Ղարաբաղի շրջանում, որպեսզի ինչ գնով էլ ուզում է լինի, այս անգամ Ղարաբաղն ու Զանգեզուրը վերջնականապես գրավել, որից հետո Ղարաբաղի թրքացումը անխուսափելի պիտի համարել, Նուխու և Արեշի հայ ժողովրդի մնացորդները. կենտրոնացած լինելով գլխավորապես Վարդաշեն, Ճալեթ և Նիժ գյուղերում, մասսայական կոտորածի են ենթարկվել: Ադրբեջանի մամուլը այս բոլոր սոսկումների հանդեպ զաքարական լռություն է պահում: Հայերի դեմ սկսած հալածանքը, անհատական սպանությունները, կալանավորումները, բռնությունները և կողոպուտը սովորական են Ադրբեջանի ամբողջ տերիտորիայի վրա: Այդ տեսակետից Բաքուն անգամ բացառություն չի կազմում: Հայերը ահաբեկված վիճակումն են և երեկոները ժամը 7-8-ից հետո փողոց դուրս գալ շատ քչերն են վստահում:

Կարծում ենք, որ ամենակտրուկ կերպով պիտի բողոքել դաշնակիցների ներկայացուցիչների առաջ և պահանջել անհետաձգելի միջոցներ ձեռք առնել Ադրբեջանի կառավարության հայահալած քաղաքականության վերջ դնելու: Երկաթուղով հայի համար երթևեկելը դադարել է, որովհետև ոչ ոք չի կարող երաշխավորել, թե ճանապարհին վագոնից չեն դուրս բերի և սպանի:

Ադրբեջանը որոշել է լուռ ու մունջ բնաջինջ անել յուր տերիտորիայի վրա ապրելու դժբախտություն ունեցող հայությունը:

Չի կարելի համաձայնել, որ դաշնակիցների ներկայացուցիչներից կազմված քննիչ հանձնաժողովի Ղարաբաղ գնալը հետաձգվի: Մեր ունեցած տեղեկություններով Խոյսկին գրել է, որ այդ հանձնաժողովը չի ճանապարհվի մինչև յուր Թիֆլիզ գնալը: Մենք համոզված ենք, որ Ադրբեջանը յուր այդ գործելակերպով ուզում է ժամանակ վաստակել ու յուր բարբարոսական ծրագիրը լրացնել: Հանձնաժողովին պիտի հայտնել, որ յուր այցելության ժամանակ անպատճառ նաև Գանձակի շրջանն անցնի և ծանոթանա դրության հետ:

Դիվ. ներկ. Հարությունյան

Քարտ. Առաքելյան ՀՀ ՊԱ, ֆ. 200, ց. 2, գ. 79, թ. 29-30: Պատճեն: Ձեռագիր:

Հայերի կոտորածները Բաքվի և Ելիզավետպոլի նահանգներում, 1918-1920թթ., Երևան, 2003

  • facebook
  • googleplus
  • twitter
  • linkedin
  • linkedin
Previous «
Next »

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Categories

Archives