Հառաջ, 24 հունվարի, 1920թ., թիվ 17 Նորին գերազանցության պ. Խատիսյանին Երևան, 23 հունվարի Պատիվ ունեմ հաղորդելու Ձեզ Լորդ Քըրզոնից այսօր առավոտյան ժամը 10 և կեսին ստացված հետևյալ տեղեկությունը։ Գերագույն խորհուրդը Փարիզում որոշեց, որ Հայաստանի կառավարությունը պիտի ճանաչվի իբրև կառավարություն de facto այն պայմանով, որ այս ճանաչումը ոչ մի դեպքում չի կանխորոշում սահմանների խնդրի վերջնական լուծումը։ […]

Հառաջ, 17 հունվարի, 1920թ., թիվ 13 Ագուլիսի կոտորված բնակչության բուն պատճառը, մեր կարծիքով, երկուսն են.— Առաջին՝ թալանի տենչը, որ ընդհանրապես զորեղ է թաթար զանգվածի մեջ և որին գոհացում տալու բոլոր հնարավորությունները ներկայացնում էին կռվի անընդունակ և անզեն, բայց միևնույն ժամանակ հարուստ և թաթարների մեջ «Ոսկու ձոր» կոչվող Ագուլիսները, իսկ երկրորդ պատճառը քաղաքական է: Դուք արդեն […]

Հառաջ, 16 հունվարի, 1920թ., թիվ 12 Երևան, 14 հունվար Ի նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ Դուք, ըստ ձեր հայտարարության, չունեք ոչ մի տեղեկություն Օրդուբադի և Նախիջևանի մուսուլման տարրի շարժման մասին հայկական Գողթանի դեմ, այսու ի լրացումն մեր տեղեկությունների հաղորդում ենք ստույգ և խստիվ ստուգված տվյալները: Նախիջևանի և Օրդուբադի թաթարները տաճկական և ադրբեջանական սպաներ Խալիլ և […]

Հառաջ, 16 հունվարի, 1920թ., թիվ 12 Թաթար զանգվածը, արբեցած թալանի տենչով և ինչ-որ քաղաքական հեռանկարների թովչանքով, վերջապես իրագործեց իր վաղեմի ծրագիրը: Տաճիկ-ադրբեջանական սադրանքներից գազազած, նա իր վայրագ ձեռքը բարձրացրեց երկու Ագուլիսների վրա և Բարդուղիմեոսյան գիշերներ կազմակերպեց այնտեղ՝ ղեկավարությամբ տաճիկ-ադրբեջանյան գործակալների տխրահռչակ Խալիլ-բեյի և նենգավոր Էդիբ էֆենդու: Եկավ առաջին հեռագիրը Ագուլիսների ավերի ու կոտորածի մասին, սակայն […]

Հառաջ, 14 հունվարի, 1920թ., թիվ 10 Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարին Թիֆլիս, 12 հունվարի Մեծ Բրիտանիայի կոմիսար Ուորդրոպը պաշտոնապես հայտնեց Վրաստանի և Ադրբեջանի կառավարություններին, որ լորդ Քերզոնը բարձրագույն խորհրդին առաջարկեց փաստորեն ընդունել Վրաստանի և Ադրբեջանի անկախությունը: Լորդ Քերզոնի առաջարկությունը միաձայնությամբ ընդունված է խորհրդի բոլոր անդամների կողմից: Հայաստանի հարցը կլուծվի Տաճկաստանի հարցի լուծման հետ միաժամանակ: Հայաստանի […]

Հառաջ, 14 հունվարի, 1920թ., թիվ 10 Անդրկովկասի երեք հանրապետությանց ներկայացուցիչները դարձյալ տեսակցություն են նշանակել Թիֆլիսում, մտադրություն ունենալով սերտ, բարեկամական հարաբերություն ստեղծել այդ հանրապետությանց միջև և, իմիջիայլոց, վերջ տալ այն արյունահեղ ընդհարումներին, որ տեղի են ունենում գլխավորապես հայ և թուրք ժողովուրդների միջև: Վրաստանը, որ շարունակ պատրաստակամություն է հայտնում Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև համերաշխություն գլուխ բերելու համար […]

Հառաջ, 11 հունվարի, 1920թ., թիվ 8 Վրաստանի և Ադրբեջանի քաղաքականության երկդիմությանն վերջ տալու համար Դենիկինյան զորքերի դեմ, արտաքին գործերի ժողովրդական կոմիսարը ամսիս 4-ին անթել հեռագրով դիմել է Վրաստանի և Ադրբեջանի կառավարություններին, առաջարկելով զինվորական համաձայնություն կնքել խորհրդային Ռուսաստանի հետ՝ միասին ռազմական գործողություններ վարելու համար Դենիկինի դեմ:

Հառաջ, 13 հունվարի, 1920թ., թիվ 9 Գորիսից Մելիք-Յոլչյանը հեռագրում է Հայաստանի արտ. գործ. Նախարարին Լրացուցիչ ստուգված տեղեկությունների համաձայն՝ Նախիջևանի և Օրդուբադի թաթարները թրքական ու ադրբեջանական սպաներ Խալիլ բեյի, Էդիֆ բեյի և ուրիշների գլխավորությամբ Ներքին Ագուլիսի կոտորածից հետո, գազանորեն խողխողել են Վերին Ագուլիսի ամբողջ բնակչությունը։ Վերին Ագուլիսում սպանված է 400, իսկ Ն. Ագուլիսում 1000 մարդ։ Թե […]

Հառաջ, 7 հունվարի, 1920թ., թիվ 5Բաքու, 3 հունվարի, 1920թ. Օրդուբադի և Նախիջևանի մահմեդականների շարժման մասին վերին և ներքին Ագուլիսների և այլ գյուղերի դեմ Ադրբեջանի կառավարությունը ոչ մի տեղեկություն չունի։ Իմ կողմից անհրաժեշտ միջոցները ձեռք են առնված այդ շարժման անմիջական դադարեցման համար, եթե իրոք տեղի է ունեցել։ Հավատացած եմ, որ ընդհանուր ջանքերով մեզ կհաջողվի երկու դրացի […]

Հառաջ, 7 հունվարի, 1920թ., թիվ 5Երևան, 4 հունվարի 1920թ. Ես ստացել եմ Նախիջևանից տեղեկագիր դեկտեմբերի 27-ին գրված, որից պարզվում է, որ զանգեզուրցի փախստականները ցանկացել են Ագուլիսը ավերել, բայց շնորհիվ վարչության ձեռք առած միջոցների շարժումը ճնշված է։ Հետևանքը եղել է այն, որ հայերը Ներքին Ագուլիսը թողնելով գաղթել են Վերին Ագուլիս։ Նախիջևանից եկավ ամերիկական գնդապետ Շելլի, նա […]